Budki akustyczne, znane również jako akustyczne boksy biurowe lub office pods, zyskały w ostatnich latach ogromną popularność. Rosnący trend pracy w otwartych przestrzeniach biurowych, a przy tym konieczność zapewnienia pracownikom prywatności oraz odpowiednich warunków akustycznych, sprawiły, że takie kabiny stały się nieodłącznym elementem nowoczesnych przestrzeni pracy, uczelni i instytucji publicznych. Jednakże, aby kabiny te mogły spełniać swoją funkcję – czyli zapewniać wyciszenie i komfort – muszą być wyposażone nie tylko w materiały dźwiękochłonne, ale również w odpowiednio zaprojektowaną wentylację.
Wentylacja w budkach akustycznych to niejedynie kwestia komfortu termicznego – to przede wszystkim wymóg zdrowotny, bezpieczeństwa i efektywności użytkowania. Zamknięta przestrzeń o małej kubaturze może bardzo szybko gromadzić dwutlenek węgla (CO₂), wilgoć oraz ciepło wytwarzane przez użytkownika i urządzenia elektroniczne. Brak właściwego systemu wentylacji powoduje spadek koncentracji, pogorszenie samopoczucia, a nawet dyskomfort psychiczny. W niniejszym artykule przedstawiamy szczegółowo rolę wentylacji w budkach akustycznych, typy rozwiązań wentylacyjnych -w tym wentylatorów – oraz kryteria ich doboru.
Budki akustyczne – krótka charakterystyka rynku i rodzaje kabin
Rynek budek akustycznych rośnie w tempie 7-10% rocznie na świecie. Szacuje się, że do 2030 roku osiągnie wartość ponad 1 mld USD, obejmując zarówno segment biurowy, edukacyjny, jak i publiczny. W Polsce rynek dynamicznie się rozwija, napędzany trendem aranżacji open space w biurach oraz coworkingach.
Budki akustyczne można podzielić na kilka kategorii:
Budki telefoniczne – jednoosobowe, kompaktowe, przeznaczone do krótkich rozmów telefonicznych i wideokonferencji.
Budki do pracy indywidualnej – nieco większe, z miejscem na laptop, fotel i stolik; umożliwiają dłuższą pracę w skupieniu.
Budki konferencyjne – dwu-, cztero- a nawet sześcioosobowe, często stosowane jako mini sale spotkań.
Budki specjalistyczne – np. do nagrań audio, terapii psychologicznej, przestrzenie medyczne (audiologiczne).
Niezależnie od wielkości i zastosowania, wspólną cechą wszystkich budek jest dążenie do zapewnienia komfortu akustycznego przy jednoczesnym utrzymaniu odpowiednich warunków wentylacyjnych.
Dlaczego wentylacja w budkach akustycznych jest kluczowa?
- Mała kubatura i szybkie zużycie powietrza
Typowa budka jednoosobowa ma objętość 1,5-3 m³, a dwuosobowa 3-6 m³. Człowiek dorosły zużywa średnio 20-30 litrów tlenu na godzinę, emitując jednocześnie około 20 litrów CO₂. W małej, zamkniętej przestrzeni stężenie CO₂ może wzrosnąć powyżej 1000 ppm już po kilku minutach, powodując senność i spadek koncentracji.
- Komfort cieplny i wilgotność
Zamknięta kabina szybko się nagrzewa, a źródłem ciepła są mi.in:
– sam użytkownik – przyjmuje się, że osoba wykonująca pracę biurową emituje ok. 100-120 W w postaci promieniowania cieplnego, konwekcji i parowania,
– urządzenia elektroniczne, oświetlenie LED oraz promienie słoneczne wpadające przez przeszklenia.
Brak wentylacji powoduje wzrost temperatury nawet o 3-4 °C w ciągu zaledwie 15 minut.
- Wymogi higieniczne
Pandemia COVID-19 zwróciła uwagę na konieczność odpowiedniej wymiany powietrza w małych przestrzeniach. Wentylacja minimalizuje ryzyko kumulacji aerozoli i nieprzyjemnych zapachów, co jest kluczowe zwłaszcza przy wielokrotnym użytkowaniu budki w ciągu dnia.
Normy i zalecenia
Zgodnie z zaleceniami BHP i normami akustycznymi:
- minimalna wymiana powietrza powinna wynosić 20-30 m³/h na osobę (norma PN-83/B-03430),
- dopuszczalne stężenie CO₂ nie powinno przekraczać 1000 ppm,
- poziom hałasu wentylatora powinien być niższy niż 35 dB(A), by nie zaburzać funkcji akustycznych budki.
Rozwiązania wentylacyjne w budkach akustycznych
Wentylacja grawitacyjna
To najprostszy rodzaj wentylacji, który nie wymaga zastosowania wentylatorów – opiera się na różnicy ciśnień i temperatur pomiędzy wnętrzem budynku a otoczeniem. W przypadku budek akustycznych, ze względu na ich niewielkie rozmiary i lokalizację wewnątrz ogrzewanych pomieszczeń, różnice te są zbyt małe, przez co taka wentylacja bywa mało efektywna.
Wentylacja mechaniczna – wentylatory
Najczęściej stosowane rozwiązanie w budkach akustycznych to wentylacja wymuszona – z użyciem cichych wentylatorów osiowych lub promieniowych. Daje pełną kontrolę nad ilością powietrza, a przy odpowiednim doborze nie zaburza izolacyjności akustycznej.
Typy wentylatorów stosowanych w budkach akustycznych:
- Wentylatory osiowe
- Najprostsze konstrukcyjnie.
- Mała grubość, łatwo montowane w ścianach i sufitach kabin.
- Nadają się do mniejszych budek jednoosobowych.
- Typowy przepływ: 20-50 m³/h.
- Wentylatory promieniowe (odśrodkowe)
- Cichsze i wydajniejsze przy wyższym sprężu.
- Umożliwiają montaż kanałów i filtrów akustycznych.
- Stosowane w większych kabinach i budkach konferencyjnych.
- Wentylatory EC (z silnikiem elektronicznie komutowanym)
- Wyższa efektywność energetyczna.
- Płynna regulacja prędkości.
- Dłuższa żywotność i mniejszy hałas.
Projektowanie wentylacji w budkach akustycznych
Obliczanie potrzeb wentylacyjnych
Podstawą doboru wentylatora jest określenie wymaganego strumienia powietrza:
- Zalecane 20-30 m³/h na osobę.
- Dla budki 1‑osobowej: minimum 25 m³/h.
- Dla budki 4‑osobowej: 80-100 m³/h.
W praktyce warto przyjąć współczynnik bezpieczeństwa 1,2-1,5 ze względu na możliwe różnice w uszczelnieniu i użytkowaniu budki.
Akustyka a wentylacja
Wyzwaniem jest pogodzenie izolacji akustycznej z wentylacją. Z jednej strony zależy nam na szczelnej budce, która będzie efektywnie tłumiła dźwięki wydostające się z budki, ale także te, które mogą dostać się do budki. Z drugiej strony należy zapewnić efektywną wentylację, która wymaga wykonania otworów. Kanały wentylacyjne są potencjalnymi „mostkami akustycznymi”, dlatego stosuje się:
- tłumiki akustyczne w kanałach,
- zawory labiryntowe o kształcie niwelującym falę dźwiękową,
- wentylatory o niskim poziomie szumów (<35 dB(A)).
Filtracja powietrza
W nowoczesnych budkach stosuje się filtry wstępne (G3-G4) lub filtry z aktywnym węglem, zwłaszcza gdy budka znajduje się w przestrzeniach publicznych.
Sterowanie wentylacją
Popularne rozwiązania:
- Czujniki obecności – wentylator włącza się automatycznie, tylko podczas użytkowania budki.
- Sterowanie manualne – użytkownik samodzielnie reguluje intensywność wentylacji. To rozwiązanie jest tańsze, jednak jego wadą pozostaje ryzyko, że wentylatory zostaną pozostawione włączone, co prowadzi do niepotrzebnego zużycia energii.
- Czujniki CO2/ temperatury – automatyczna regulacja prędkości wentylatora, na podstawie pomiaru stężenia CO2 lub temperatury.
Jakie wentylatory dobrać do budki akustycznej?
- Wydajność powietrza
- Min. 25 m³/h dla budki 1-osobowej.
- Min. 80 m³/h dla budki 4-osobowej.
- Poziom hałasu
- Nie więcej niż 30-35 dB(A) w odległości 1 m od wylotu.
- Warto wybierać wentylatory z łopatkami profilowanymi akustycznie.
- Spręż wentylatora
- W budkach z dłuższymi kanałami i filtrami potrzebne wentylatory promieniowe (wyższy spręż, np. 100-200 Pa).
- Energooszczędność
- Silniki EC, pobór mocy <15 W dla małych budek i <30 W dla większych.
- Trwałość i konserwacja
- Łożyska kulkowe, min. 40 000 godzin pracy.
- Łatwy dostęp do czyszczenia filtrów.
- Bezpieczeństwo i certyfikaty
- CE, RoHS, zgodność z normami przeciwpożarowymi.
Integracja wentylacji z konstrukcją budki akustycznej
Lokalizacja wentylatora, tłumików oraz wlotów i wylotów powietrza zależy od wielu czynników, takich jak konstrukcja kabiny, jej przeznaczenie czy sposób montażu. Najczęściej system wentylacji umieszczany jest na dachu, choć coraz częściej spotyka się również rozwiązania z wentylatorem zainstalowanym w podłodze. Oba warianty mają swoje zalety i ograniczenia.
| Lokalizacja wentylatora | Nawiew | Wyciąg | Zalety | Wady |
| Dach | Z góry | Z dołu | – prosta konstrukcja i montaż, – naturalny obieg powietrza, – brak gromadzenia się ciepła pod sufitem | – niekomfortowy nawiew na głowę (przeciąg) i konieczność jego rozproszenia, – większy hałas (wentylator jest blisko głowy) |
| Z dołu | Z góry | – stabilny komfort cieplny – mniejsze ryzyko przeciągu na twarz | – uczucie chłodu w nogi, – trudniejsza instalacja nawiewu w podłodze, – większy hałas (wentylator jest blisko głowy), – ryzyko zasysania kurzu z podłogi | |
| Podłoga | Z góry | Z dołu | – wentylator mniej słyszalny (umiejscowiony dalej od głowy) – przewidywalny obieg powietrza – mniejsze ryzyko przeciągu | – wyższe koszty montażu (kanały pod podłogą) – trudniejszy serwis wentylatora – ograniczona przestrzeń techniczna |
| Z dołu | Z góry | – bardzo efektywne przewietrzanie – naturalny ruch powietrza z dołu do góry – wysoki komfort termiczny, – brak przeciągu na twarz – wentylator mniej słyszalny (umiejscowiony dalej od głowy) | – ryzyko chłodu w nogi – trudniejsza instalacja – ograniczony dostęp serwisowy |
Ostatecznie:
- Wentylator w dachu jest łatwiejszy w montażu i serwisie, ale niesie większe ryzyko odczucia przeciągu i większego hałasu.
- Wentylator pod podłogą poprawia komfort akustyczny i zmniejsza odczuwalność bezpośredniego nawiewu, lecz jego instalacja jest bardziej skomplikowana, a konserwacja trudniejsza.
Tłumienie hałasu od wentylatora
- Stosowanie elastycznych przewodów, tłumików kanałowych i gumowych mocowań.
- Montaż wentylatora w osobnej komorze z izolacją akustyczną.
Zasilanie i automatyka
- Wentylatory najczęściej zasilane napięciem 12-24 V DC dla bezpieczeństwa.
- Możliwość integracji z systemem oświetlenia – wentylator włącza się razem ze światłem.
Podsumowanie
Wentylacja w budkach akustycznych nie jest dodatkiem, ale podstawowym elementem zapewniającym bezpieczeństwo i komfort użytkownika. Dobrze zaprojektowany system wentylacyjny:
- Utrzymuje niskie stężenie CO₂ i zapewnia świeże powietrze.
- Stabilizuje temperaturę i wilgotność wewnątrz budki.
- Nie pogarsza izolacyjności akustycznej ani komfortu akustycznego.
- Działa cicho, energooszczędnie i niezawodnie.
Autor: Grzegorz Perestaj, Regional Sales Director, AFL MOTORS
Proponowany model wentylatora
Na podstawie omawianych rozwiązań rekomendujemy model B3P133-EC072-101